Bu yaz; Kuraklık, ekstrem sıcaklar, şiddetli yağışlar

İklim değişiminin etkisi küresel çapta görülmeye başladı. Özellikle son yıllarda, afetlerin güçlerinde ve şiddetlerinde de artışlar tespit edilirken, iklim değişiminden en çok etkilenecek sahalar arasında Türkiye'de yer alıyor.

Yaz kuraklığı zaten iç, güney ve güneydoğu kesimlerde görülüyordu. Ancak, bazı kesimlerde kuraklık süreleri diğer mevsimlerle birleşiyor. Güneydoğu Anadolu 3 mevsimdir kuraklığı yaşıyor. Yağışlı dönemlerdeki ortalamalarda bazı bölgelerde çok yetersiz olurken bazı bölgelerde de afet boyutunda düşerek zararlara yol açıyor. 

İklim değişiminin etkisi küresel çapta görülmeye başladı. Özellikle son yıllarda, afetlerin güçlerinde ve şiddetlerinde de artışlar tespit edilirken, iklim değişiminden en çok etkilenecek sahalar arasında Türkiye’de yer alıyor.

Haber Merkezi - Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarını içeren genel mevsimlik tahminini kısa süre önce sitesinde yayınladı. Bu tahmin, birçok bölge için uzmanların aşırı sıcak ve kuraklık tahminini destekliyor.

Özellikle, güney, iç ve doğu kesimlerde kuraklık ve ortalamaların üzerindeki sıcaklıklar dikkat çekiyor. Batı Karadeniz’de de, çok kuvvetli olmasa da kuraklık bekleniyor. Doğu Karadeniz kıyılarında ise, yağışların ortalamaların üzerinde olabileceği meteorologlar tarafından belirtilmektedir.

Kurak ve sıcak dönemlerin aralarında, şiddetli yağışlar, yıldırımlar, dolular, fırtınalar hatta bazı kesimlerde su ve kara hortumlarının da oluşabileceği belirtilmektedir. Bu afetlerin sayısında son yıllarda belirgin artışlar kaydedilmiştir. Önümüzdeki yıllarda şiddet ve sıklıklarının artması bekleniyor.

2020 yılında görülen ve baraj seviyelerini korkutan seviyelere indiren kuraklığın etkisi kışın ikinci yarısı etkili olan kar ve bahar yağışları ile birçok bölgede kırılsa da, iç kesimlerde yer yer kuraklık devam ediyor. Gelen yağışlar ise yeterli olamıyor. Kışın ve ilkbahar da görülen ve 20-25 derecelere ulaşan ani sıcaklık farklılıkları da iklimsel değişimin etkisi olarak yorumlanıyor.

Önümüzdeki haftalarda da kuraklığın birçok kesimde devam etmesi bekleniyor. Haziran ayında kıyı kesimlerde genellikle ortalamalarda olacak sıcaklıkların Temmuz ve Ağustos aylarında yurt genelinde ortalamaların üzerinde seyretmesi bekleniyor. Modellere göre, özellikle iç, doğu, güney kesimler aşırı sıcaklardan fazlaca etkilenecek.

Denizlerin ısınmasıyla, Marmara ve Karadeniz Bölgeleri başta olmak üzere kuvvetli sağanak geçişlerinin geçtiğimiz senelerdekine benzer taşkınlara sebebiyet verebilmesi de öngörüler arasında sıralanmaktadır.

Bir bölgede kuralık etkili olurken diğer bölgede de kısa sürede düşen sağanaklar su baskını ve sellere sebebiyet verebilir.

Mevsimsel tahminlerin neye göre hazırlandığı ve hangi meteorolojik hadiseleri, nereler için temsil ettiği, tutarlılıkları konusunda bilgiler ve kaynaklar şu şekildedir:

“Mevsimlik tahminler Türkiye’nin kurucu üyesi olduğu ve çoğunluğu Avrupa Birliği üyesi 34 ülke tarafından desteklenen Avrupa Orta Vadeli Hava Tahmin Merkezi (ECMWF) mevsimlik tahmin modeli veri ve ürünleri temel alınarak hazırlanmaktadır.

Mevsimlik tahmin modeli büyük ölçek (deniz suyu sıcaklıklarındaki değişimler, El-Nino ve La-Nina olayları, NAO ve SAO salınımları vb.) hava olaylarının yurdumuz üzerindeki sıcaklık ve yağışa etkilerini tahmin etmek üzere tasarlanmıştır. Daha küçük ölçekteki yerel meteorolojik olaylar temsil edilemeyebilir.

Hava sıcaklığı ve yağış ortalamaları göz önüne alınarak, mevsim normallerinin civarında altında ya da üstünde şeklinde değerlendirilir ve her ayın ikinci haftasında güncellenir.

Ülkemizin bulunduğu coğrafi konum göre, modelin tutarlılığı yaz ve kış aylarında bahar aylarına göre daha fazladır. Genel olarak sıcaklık, yağışa kıyasla öngörüsü daha yüksek bir parametredir.

Kısa, orta ve uzun vadeli tahminlerde kullanılan yöntem ve araçların farklı olması nedeniyle yayınlanan diğer tahmin ürünleri ile farklılıklar olabilir.

Kullanıcılara mevsimlik tahmin ürünlerini düzenli olarak takip etmeleri ve uzun vadeli planlama çalışmalarında fikir verebilir. Ürünlerin geliştirme çalışmaları sürmektedir.”

Ayrıca, sık şekilde gündeme gelen 2021 -  2025 yılları arasında kuraklık ve küresel çaplı mini soğuma evresiyle ilgili derleme haberini de önümüzdeki hafta paylaşacağız.

Derleme: Timuçin ÖZAT