"Sosyal medya ve internet haberciliğine ilişkin düzenlemeleri içeren, 26/ 5/2022 tarihli ve 1021791 numaralı, Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin görüşmeleri, 9 Haziran 2022 Perşembe günü TBMM Adalet Komisyonu'nda başladı.

Alt komisyondan 40 madde olarak gelen yasa tasarısının 14 maddesi 14.6.2022 tarihi itibariyle Adalet Komisyonu'nda kabul edildi. Görüşmelere hafta içinde devam edilecek. Sorun çıkmaz ise teklif önümüzdeki günlerde TBMM Genel Kuruluna gelecek.

***

Yasa teklifini getiren iktidar temsilcileri, internet haber sitesi kavramının Basın Kanunu'nda yer almadığını, diğer yandan resmi ilanlar ile kamu kurum kuruluşlarına ait reklamların, internet haber sitelerinde de ilan edilebilmesi ile ilgili düzenlemeye ihtiyaç olduğunu belirtiyor.

Dezenformasyon ve yalan haberleri engelleme amacıyla gündeme gelen tasarıda; 

Sosyal medya mecralarında, internet haber sitelerinde, yazılı veya görsel medyada müstakil bir suç tipi olarak toplumda infial uyandıran, kargaşaya sebebiyet veren, kamu düzenini bozan, herhangi bir yalan bilginin yayılmasına sebebiyet veren kişiler hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası getiren bir düzenleme de var. 

Basın Kartlarının Cumhurbaşkanlığı İletişim Daire Başkanlığınca verilmesi, Komisyonun 9 üyeden oluşması teklifi var. 

Teklif sahipleri, bu meseleyi ele alırken kendilerine referans olarak Avrupa Birliği müktesebatını ele aldıklarını ve özellikle Almanya’da ne var, Fransa’da ne var, Londra ’da hangi düzenleme yapılmış, Amerika’da hangi düzenleme yapılmış, bunları dikkatli bir biçimde ele aldıklarını belirtiyor.

Yasa tasarısının sakıncalarına dikkati çekenlerden muhalefet milletvekili, gazeteci Tuncay Özkan, uydurma örgüt üyeliği ile 6 yıl yattığını hatırlatırken, TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası Başkan Vekili Cem Nuri Aldaş, Bangladeş'te, Burundi’de, Burkina Faso'da, Uganda'daki hapis cezaları ve para cezalarını hatırlatıyor.

Meslek temsilcileri, Sarı (Turkuaz) Basın Kartı verecek komisyonun meslek örgütleri tarafından oluşturulmasını istiyor.

İlanların verilişinde iktidarın tek söz sahibi olmasının sakıncalarına dikkat çekiliyor.

Meslek temsilcilerinin üzerinde durduğu çok sayıda madde var.

***

Söz konusu yasa tasarısı 1 ve 2 Haziran 2022 tarihlerinde TBMM’de Tali Komisyon olarak Dijital Mecralar Komisyonunda görüşülerek Adalet Komisyonu’na gönderildi.

Alt Komisyon toplantısına, meslek odalarının ve ilgili birimlerin sorumluları da katıldı.

Gazetecileri temsilen; Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreteri Sibel Güneş, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu Genel Başkanı Mehmet Nuri Kolaylı, Çağdaş Gazeteciler Derneği Genel Başkan Yardımcısı Şeyma Paşa Yiğit, Parlamento Muhabirleri Derneği Başkanı Kemal Aktaş, Türkiye Gazeteciler Sendikası Genel Başkanı Gökhan Durmuş, İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Dilek Gappi önerilerini anlattılar.

TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası Başkan Vekili Cem Nuri Aldaş, GOOGLE Türkiye Hükümet İlişkileri ve Kamu Politikaları Müdürü Pelin Kuzey Karaman’ın da dikkat çekici konuşmaları var.

Ayrıca, gazeteci milletvekilleri UTKU ÇAKIRÖZER (Eskişehir) ve AHMET TUNCAY ÖZKAN (İ zmir) yanlış ve eksik bulduklarını ısrarla anlatıyor.

Yasa tasarısı, alt komisyonda iktidar ortaklarının oylarıyla kabul edilip Adalet Komisyonu’na gönderildi.

İlgilenen arkadaşlar, alt komisyondaki tartışmalara ve meslek temsilcilerinin uyarı ve önerilerine aşağıdaki linkten ulaşabilirler. https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2970

***

Basın Kanunu konusunda Türkiye’de sayılı uzmanlardan birisi olan Fikret İlkiz, 13 Haziran 2022 tarihli Önder Gazetesi’ndeki yazısında, TBMM Dijital Mecralar Komisyonu’nda meslek temsilcilerinin yaptığı uyarıları bir hukukçu gözüyle ortaya koymuş. 

İLKİZ; 

“Anayasa Mahkemesi bir Genel Kurul kararında İnternet’in etkileşimli bir kitle iletişim aracı olduğu belirterek şöyle tanımlıyor: “Ulaşılabilirliği, haber ve fikirlerin saklanma süresi ve kapasitesi ile hacimce büyük haber ve fikirleri iletme imkânı gözetildiğinde İnternet, halkın haber almasının ve bilgilerin iletilmesinin gelişiminde önemli bir role sahiptir. İnternet, herhangi bir sınırlama gözetmeksizin herkesin haber ve fikirlere ulaşması ile fikirlerini yayması noktasında çok önemli bir imkân sağlamaktadır. Bu durum ifade özgürlüğü açısından da çok geniş bir alan yaratmaktadır.” Yasamanın görevi Anayasaya ve kanunlara aykırı kanun yapmak değildir.” diye uyarıyor.

Sayın İlkiz’in uyarıları, Adalet Komisyonu’nda ve TBMM’de kanun teklifi görüşülürken milletvekillerince dikkate alınacaktır.

***

Öncelikle basın meslek örgütlerinin ortak önerileri, ülke genelinde basın örgütlerine ve çalışanlara ulaştırılmalı.

Mahalli basın örgütleri ve çalışanları bu bilgilere ulaşmanın yolunu bulmalı.

Ortak öneriler, ülke genelinde iktidar ve muhalefet milletvekillerine anlatılmalı.

Öncelikle Adalet Komisyonu’nda, olmaz ise TBMM’ de gündeme geldiğinde anti demokratik düzenlemelerin yasa teklifinden çıkartılması sağlanmalı.

***

RTÜK’ün muhalif gördüğü 4 televizyon kanalına, Anamuhalefet Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun konuşmasında, ispat edilmemiş iddialar olduğu, gerekçesiyle verdiği ceza göz önünde bulundurulduğunda, bu yasa ile sosyal medya kullanıcısı ve muhalif görünen herkesin ceza alması olasılığı mevcuttur.

Çünkü Gezi olaylarında hala ispatlanamamış pek çok iddia üzerinden haber yapan, ama muhalif olmayan medya kuruluşlarına hiçbir ceza verilmemiştir. Kısa süre önce, Gezi olayları sırasında cami yakıldığı, iddiası haberi yapılmış, ama gerçek olmayan bu habere ceza verilmemiştir.  

O nedenle, yasadaki muğlak ifadelerle herkese ceza verilebilecek bu düzenlemelere sessiz kalamayız.

Unutmayalım ki, demokrasilerde bugünün muhalifleri yarının iktidar adayıdır. Dolayısıyla yasayı yapanlar kendilerini de zora sokar."

15.6.2022 Turhan Oral