Zonguldak'ta maden müzesi çalışmaları 1990'lı yıllarda başladı. 2000'li yıllarda hız kazandı ve yapımına 2009 yılında Türkiye Taş Kömürü Kurumu ve Zonguldak Valiliği işbirliği ile başlandı. Daha sonra bakanlık işe dâhil olup müzenin inşaatı 2012 yılında bitirildi. 2013 yılında bakanlık tarafından teşhir - tanzim işleri başlatıldı ve 2016 yılında tamamlandı. Müze, 9 Aralık 2016 tarihinde açıldı.

Zonguldak Maden Müzesinde; taş kömürü madenciliği, kömür madenciliğinin tarihi, kurumsallaşması, kente ve bölgeye etkileri Zonguldak özelinde anlatılıyor. Ayrıca kömür madenciliğinde kullanılan malzemeler sergileniyor. Canlandırmalar, maket ve kiokslar ile kömürün çıkarılmasından sevk edilmesine kadar süre anlatılıyor. Müze içerisinde kömür madenciliği ile malzemeler bahçede ise madencilikte kullanılan makineler sergileniyor.

Eğitim ocağıyla madencilik sektörünü yaşıyorlar

Müzenin hemen yanındaki TTK Eğitim Ocağı, 1850'li yıllarda açıldı. Sürekli olmasa da kömür çıkarıldı. Türkiye Cumhuriyeti ilan edildikten sonra 1930'lu yıllarda verimli bulunmayarak işletilmedi. II. Dünya Savaşı esnasında sığınak olarak kullanıldı. 1965 yılında Ereğli Kömür İşletmeleri (EKİ) bünyesinde kurulan Eğitim Müdürlüğüne bağlanan ocak o tarihten beri eğitim ocağı olarak hizmet veriyor. Eğitim ve gezi amaçlı olarak kullanılan bu ocak sebebiyle de Maden Müzesi; ocağın hemen yanına şu anki yerine yapıldı.

Müzede teşhirinde Zonguldak özelinde yerel madencilik anlatıldı. Maden- kent ilişkisi ön planda yer aldı. Bu ilişki düşünüldüğünde Zonguldak Maden Müzesi, maden müzesi olmasının yanında aynı zamanda Zonguldak kent müzesi kimliğini kazandı.

Kent kültür ve turizmi için lokomotif

Zonguldak Maden Müzesi, TTK'nın Eğitim faaliyetlerini sürdürdüğü Eğitim Ocağının yanına yapılarak kent kültür ve turizmi için bir lokomotif olması düşünüldü.

Maden Müzesinin işletilmesi için 2011 yılında Zonguldak Valiliği ve TTK Genel Müdürlüğü arasında protokol yapıldı. 2011 yılında müze inşaatını Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü devraldı. 2013 yılında inşaatını bitirdi. Teşhir-tanzim de 2016 yılında bitirilerek 2016 Haziran ayında fiilen hizmete açıldı. Teşhir-tanzim işi devam ederken 12 Mart 2015 yılında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile TTK Genel Müdürlüğü arasında “Maden Müzesinin İşletimine Dair Protokol” imzalandı. Gelinen aşamada ise;

Zonguldak Valiliği, TTK Genel Müdürlüğü, Zonguldak Belediye Başkanlığı ve Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü arasında “ Maden Müzesi'nin İşletimine Dair Protokol” hazırlanarak 15 Eylül 2021 tarihinde imzalandı.

Maden müzesi ile eğitim ocağının entegre bir şekilde hizmet vermesi için hazırlanan proje sonrasında çalışmalar devam ediyor. Proje ile, maden müzesinden ocağa simülasyonlu asansör sistemiyle geçiş yapılarak ziyaretçilere doğal bir maden ocağı deneyimi yaşatılması hedefleniyor.